Historia Stowarzyszenia Inżynierów Polskich w Kanadzie.

W 2021 roku zamyka się historia osiemdziesięciu lat Stowarzyszenia Inżynierów Polskich w Kanadzie (SIPwK), jednej z najstarszych organizacji w Kongresie Polonii Kanadyjskiej (KPK).

Historia Stowarzyszenia Inżynierów Polskich w Kanadzie sięga pierwszych lat II-giej Wojny Światowej, kiedy po zakończeniu kampanii wrześniowej, wielu polskich inżynierów znalazło się poza granicami kraju. Podobnie jak w innych organizacjach polonijnych na całym świecie, pierwsze lata połączyły ludzi o wspólnych zainteresowaniach, celem przetrwania II Wojny Światowej, aby po jej zakończeniu powrócić do wolnej ojczyzny. W jesieni 1939 roku powstało Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Polskich we Francji, a w końcu roku 1940, Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii.

W początkowych latach II Wojny Światowej Kanada rozbudowywała swój przemysł obronny i odczuwała brak wyszkolonej kadry technicznej. Podczas swej wizyty w Londynie, kanadyjski minister dostaw wojskowych C. D. Howe zainteresował się możliwością sprowadzenia do Kanady polskich specjalistów. Wkrótce doszło do zawarcia umowy, na mocy której polscy inżynierowie i technicy mieli przybyć do Kanady na wizy okresowe. W dniu 17 lutego 1941 w Londynie odbyło się zebranie STP, na którym postanowiono, że członkowie po przybyciu do Kanady zorganizują koło Stowarzyszenia Techników Polskich z Wielkiej Brytanii.

Pierwsza grupa polskich inżynierów, w liczbie około 20, wylądowała w porcie Halifax w marcu 1941 roku. Zgodnie z postanowieniem podjętym w Londynie, inżynierowie, którzy znaleźli się w Kanadzie, zwołali w Ottawie zebranie, dnia 15 czerwca 1941 roku. Decyzją o historycznym znaczeniu, podjętą podczas tego zebrania, było przyjęcie wniosku o utworzeniu samodzielnego Stowarzyszenia Techników Polskich w Kanadzie z niezależnym zarządem i komisją rewizyjną, a nie jak poprzednio planowano, koła STP z Wielkiej Brytanii na terenie Kanady.

Zebranie w Ottawie, z dnia 15 czerwca 1941, z udziałem 29 członków, zapisane jest w kronice Stowarzyszenia jako I Walny Zjazd.

Przez ponad dwa dziesięciolecia niemal wszystkie walne zjazdy odbywały się w Montrealu, gdzie kwitło życie polonijne. W kolejnych latach ciężar działalności Stowarzyszenia przeniósł się do Toronto.

Były różne etapy w życiu Stowarzyszenia. Na przestrzeni 80 lat, polscy inżynierowie, dzięki wysokim kwalifikacjom zawodowym, oddali duże zasługi dla przemysłu kanadyjskiego, co podniosło opinie u władz kanadyjskich o Polakach. Ta pierwsza grupa, przybyła w roku 1941, oddała duże zasługi dla wojennego przemysłu kanadyjskiego. W latach 1944 i 1945 Stowarzyszenie wydawało  własny kwartalnik pod nazwą „The Polish Engineering Review”, przekształcony w 1946 r. w „Biuletyn Stowarzyszenia”, który przetrwał do lat obecnych jako „The New Link”.

W pierwszych latach powojennych nastąpił w Stowarzyszeniu okres krytyczny. Niepokojące wieści z Polski nie skłaniały do powrotu. Większość członków STP zdecydowała się pozostać w Kanadzie. Stanęli w obliczu wielu trudności rodzinnych i zawodowych. Przemysł kanadyjski zaczął się przeorganizowywać z wojennego na pokojowy, co dla wielu oznaczało utratę lub zmianę pracy, często też zmianę miejsca zamieszkania. Stowarzyszenie przestało być organizacją skupiającą ludzi, dla których pobyt w Kanadzie był tylko etapem w oczekiwaniu na możliwość powrotu do Polski. Z inicjatywy Oddziału Toronto, rozpoczęto starania w Urzędzie Imigracyjnym o sprowadzenie do Kanady kolegów z różnych zakątków świata. W wyniku tych starań przyjechało do Kanady, za poręczeniem Stowarzyszenia, kilkuset inżynierów i techników.

W latach 50-tych zaczęli przybywać do Kanady byli żołnierze polskich formacji wojskowych na Zachodzie, którzy po zdemobilizowaniu znaleźli się w Wielkiej Brytanii i tam, korzystając z pomocy rządowej, podjęli studia. Wielu spośród nich aktywnie włączyło się do działalności w Stowarzyszeniu.

Lata 60-te i 70-te to okres mniejszego napływu imigracji i wzmożonej działalności STP w Kanadzie. Kwitło życie towarzyskie. Organizowane były odczyty, regularne spotkania tzw: „herbatki” i doroczne bale karnawałowe, z udziałem gubernatora Kanady i ważnych osobistości z życia politycznego. Debiutantki na balu, które wkraczały w wielki świat, przedstawiane były gubernatorowi. Przed balem przechodziły szkolenie, jak się zachować i jak prezentować białą długą suknię, na którą rodzice nie szczędzili pieniędzy. Sporządzane były albumy z fotografiami. Starsi członkowie w późniejszych latach wspominali, jak to niegdyś na „opłatkach”, ich żony z dumą popisywały się słodkimi delicjami, przygotowanymi przez siebie. 

Po sierpniu 1980 rozpoczęła się największa od czasu zakończenia II-giej Wojny Światowej fala imigracyjna. STP w Kanadzie aktywnie zareagowało na zaistniałą sytuację. Były organizowane kursy przygotowania zawodowego dla nowoprzybyłych inżynierów i techników przy finansowym poparciu Ministerstwa Imigracji i Zatrudnienia. Odbywały się kursy komputerowe prowadzone przez wykładowców z STP w Kanadzie i comiesięczne prelekcje na tematy związane z poszukiwaniem pracy i przystosowaniem do życia w tym kraju. Wielu nowoprzybyłych znalazło dach i wyżywienie u członków Stowarzyszenia, których sytuacja w Kanadzie była już ustabilizowana.

W wyniku przemian i odzyskania przez Polskę suwerenności w roku 1989, przed Stowarzyszeniem stanęły nowe zadania. W 1990 roku, pod egidą STP w Kanadzie powstał Komitet Technologicznej Współpracy z Polską. Szczególne znaczenie miała też współpraca z kanadyjskimi firmami.

W październiku 1996 r. na XLII Walnym Zjeździe w Ottawie, zmieniono dotychczasową nazwę, Stowarzyszenie Techników Polskich, na Stowarzyszenie Inżynierów Polskich w Kanadzie (SIPwK), co odpowiada oficjalnej angielskiej i francuskiej nazwie.

Inżynierowie polskiego pochodzenia zajmowali poważne stanowiska w Kanadzie. Sylwetki wybitnych inżynierów polskich były przedstawiane przy różnych okazjach. Można sięgnąć do dawnych biuletynów „The New Link.( https://www.polisheng.ca/k/the-new-link/) Kilku inżynierów znalazło się pośród 61 wybitnych postaci w eksponatach wystawy „Polish Spirit”, opracowanej przez Federację Polek w Kanadzie. Ci oddani Stowarzyszeniu członkowie tworzą jego historię.

Obok trzech oddziałów, w Montrealu, Ottawie i Toronto, istniejących od początkowych lat Stowarzyszenia, w latach 60-80-tych działał oddział Sarnia. W następnych latach powstawały oddziały w innych skupiskach polonijnych Edmonton, Calgary, Vancouver, London, Niagara, Peterborough, Oshawa, Hamilton. Były próby utworzenia oddziałów w kilku innych miejscach. Większość z tych oddziałów nie rozwinęła w pełni swojej działalności.  

Obecnie SIPwK posiada oddziały w siedmiu miastach Kanady: Edmonton, Hamilton, Kitchener, Mississauga, Montreal, Ottawa i Toronto.

O celach Stowarzyszenia mówi statut. SIPwK posiada stronę internetową  www.polisheng.ca i wydaje drukowany magazyn “The New Link”, który zamieszczony jest też na stronie internetowej. Siedzibą zarówno Zarządu Głównego jak i Oddziału Toronto, jest dom Koła 20 SPK przy 206 Beverley St. w Toronto, ON  M5T 1Z3. Oddziały prowadzą działalność w swoich miastach, gdzie odbywają się spotkania, odczyty i imprezy. Zainteresowani przynależnością do Stowarzyszenia mogą otrzymać tam informacje i wypełnić deklaracje członkowskie. O warunkach przynależności można przeczytać także na stronie internetowej.

Stowarzyszenie należy do Kongresu Polonii Kanadyjskiej od roku 1946. Wielu spośród członków SIPwK pełniło i nadal pełni czołowe funkcje w Zarządach Okręgowych i w Zarządzie Głównym KPK. Obecny Zarząd Główny i członkowie SIPwK, to w większości ludzie przybyli do Kanady po roku 1980, ale są wśród nas starsi, którzy pamiętają najwcześniejsze lata i współpracowali z założycielami Stowarzyszenia.

Każde dziesięciolecie zamyka jeden rozdział w historii i jednocześnie otwiera nowy. Dziś w okresie, gdy podobnie jak w niejednej polonijnej organizacji, członkostwo z naturalnych przyczyn maleje, członkowie SIP w Kanadzie stoją na straży Stowarzyszenia i nad jego dobrym imieniem pracują.

U progu 80-lecia stanęliśmy przed nieoczekiwanym wyzwaniem, jakie przyniosła nam i światu pandemia koronawirusa. Zamknęły się otwarte dotąd formy działalności. Wirtualne połączenia zastąpiły bezpośrednie kontakty i spotkania. Ta nowa forma, choć w dużym stopniu ograniczona i pozbawiona satysfakcji, jaką daje wspólne przebywanie, okazała się bardzo efektywna i otwiera często możliwość szerszego zasięgu niż dotąd. Umożliwia aktywne połączenia między odległymi oddziałami i w ten sposób przybliża je do siebie. W odczytach i zebraniach organizowanych przez Zarząd Główny, a także oddziały, mogą uczestniczyć wszyscy członkowie z całej Kanady i niejednokrotnie koledzy z Polski i USA.

Z wiarą, że przypadający w 2021 roku jubileusz 80 lecia Stowarzyszenia Inżynierów Polskich w Kanadzie odbędzie się w zdrowych i normalnych warunkach, czynimy przygotowania do tego podniosłego wydarzenia.   

Nazwiska założycieli:

Antoni Aścik, Witold Brzozowski, Zygmunt Cyma, Wacław Czerwiński, Bronisław De Michelis, Tadeusz Filip, Ryszard Herget, Wsiewołod Jakimiuk, Zygmunt Jarmicki, Tadeusz Jasiński, Zbigniew Karczewski, Kazimierz Korsak, Jerzy Korwin-Gosiewski, Stanisław Krzyczkowski, Kazimierz Księski, Mieczysław Kurman, Bolesław Lepszy, Tadeusz Maliszewski, Jerzy Meier, Stanisław Nycz, Bolesław Przasnyski, Stefan Rodwin, Wiesław Stępniewski, Zygmunt Suchorab, Aleksander Szwarc, Zygmunt Tworek, Marceli Weinreb, Jan Zubko.

Nazwiska prezesów (dane archiwalne):

 

I Korwin-Gosiewski, Jerzy 15.06.1941 – 04.09.1941
p/o Kurman, Mieczysław 04.09.1941 – 31.05.1942
II Korwin-Gosiewski, Jerzy 31.05.1942 – 28.02.1943
III Nowakowski, Roman 28.02.1943 – 16.04.1944
IV Rościszewski, Antoni 16.04.1944 – 18.02.1945
V Korwin-Gosiewski, Jerzy 18.02.1945 – 20.01.1946
VI Grzędzielski, Aleksander 20.01.1946 – 23.02.1947
VII Pawlikowski, Józef 23.02.1947 – 22.02.1948
VIII Pawlikowski, Józef 22.02.1948 – 27.02.1949
IX Pawlikowski, Józef 27.02.1949 – 27.03.1950
X Pawlikowski, Józef 27.03.1950 – 27.05.1951
XI Pawlikowski, Józef 27.05.1951 – 08.06.1952
XII Pawlikowski, Józef 08.06.1952 – 17.05.1953
XIII Martynowicz, Antoni 17.05.1953 – 23.05.1954
XIV Marcinkowski, Władysław 23.05.1954 – 05.05.1955
XV Martynowicz, Antoni 05.05.1955 – 21.06.1956
XVI Nyke, Jerzy 21.06.1956 – 01.06.1957
XVII Mercik, Adam 01.06.1957 – 31.05.1958
XVIII Krużyński, Mieczysław 31.05.1958 – 30.05.1959
XIX Krużyński, Mieczysław 30.05.1959 – 21.05.1960
XX Śliwiński, Jerzy 21.05.1960 – 20.05.1961
XXI Marcinkowski, Władysław 20.05.1961 – 19.05.1962
XXII Marcinkowski, Władysław 19.05.1962 – 19.05.1963
XXIII Dziembowski, Ścibor 19.05.1963 – 17.05.1964
XXIV Dziembowski, Ścibor 17.05.1964 – 25.05.1965
XXV Chełmiński, Leszek 25.05.1965 – 21.05.1966
XXVI Chełmiński, Leszek 21.05.1966 – 12.11.1967
XXVII Orłowski, Stanisław 12.11.1967 – 25.05.1968
XXVIII Orłowski, Stanisław 25.05.1968 – 31.05.1969
XXIX Orłowski, Stanisław 31.05.1969 – 30.05.1970
XXX Skonieczny, Leszek 30.05.1970 – 16.10.1971
XXXI Przygoda, Zdzisław 16.10.1971 – 20.10.1973
XXXII Strok, Wojciech 20.10.1973 – 15.04.1978
p/o Morawski, Szczepan 20.10.1974 – 15.04.1976
XXXIII Musioł, Michał 15.04.1978 – 08.10.1980
XXXIV Musioł, Michał 08.10.1980 – 23.10.1982
XXXV Szałwiński, Stefan 23.10.1982 – 27.10.1984
XXXVI Słubicki, Jerzy 27.10.1984 – 25.10.1986
XXXVII Zaremba, Maciej 25.10.1986 – 15.10.1988
XXXVIII Tymowska, Barbara 1988 – 1992
XXXIX Sobocki, Grzegorz 1992 – 1998
XL Cytowski, Jan 1998 – 2000
XLI Drzewiecki, Andrzej 2000 – 2003
p/o Wesołowski, Tomasz 2003 – 2004
XLI Teresiński, Hieronim 2004 – 2019
XLII Babiarz, Kazimierz 2019 – nadal.

W 2003 Stowarzyszanie podpisało umowę o współpracy z Naczelną Organizacją Techniczną w Polsce. Od ego casu jest członkiem Stowarzyszonym.

Opracowane na podstawie istniejących źródeł i wspomnień własnych.

Krystyna Sroczyńska